کد مطلب:22195 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:16

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

آيا شهود قلبي و بصيرت، با رياضت و دوري از لذت ها حاصل مي شود؟

وّلين مسأله لازم در سلوك الي الله و در سفر به سوي حق، كنار زدن حجابهاي ظلماني و خروج از اين حجابهاست. زيرا اين حجابهاي ظلماني است كه انسان را در اسفل السافلين قرار داده و او را از شهود وجه الله و از نظر به وجه او محروم مي گرداند و نه تنها از شهود وجه الله بلكه از نيل به حقايق توحيد و حقايق اسماء و تجليّات آنها، و نيز، از نيل به اسرار معاد و حشر و در يك جمله، از نيل به اسرار وجود و هستي، محروم نموده و از همه آن ها باز مي دارد و موجب خسران و هلاكت مي گردد. بنابراين، اولين مسأله لازم در سلوك الي الله، خروج از حجب ظلماني است. حجب ظلماني عبارت است از حجاب تعلق به بدن مادي، كفر، شرك و عناد با حق و آيات حق، حجاب عقايد و افكار باطل و نا صحيح، حجاب اخلاق و اوصاف رذيله، حجاب عادات، حجاب اوهام و تخيّلات، حجاب تعلق و اسارت به مظاهر مادي و آنچه غير حضرت حق است و در يك عبارت كوتاه هر خصوصيت و هر رنگي كه عارض روح انسان گشته و روح را به سوي غير خداي متعال سوق داده و در جهت غير او، و در جهت دوري از او و فرار از او قرار مي دهد، حجابي است از حجب ظلماني و حجابهايي كه ذكر شد و آنها كه ذكر نشد همه و همه به همين نحو است، {V(در باب اطلاع از برخي حجابهاي ظلماني نگا: مقالات، استاد محمد شجاعي، سروش، چاپ پنجم، 1380، ج اوّل، صص 63 - 73)V}. هر يك از حجب ظلماني داراي واقعيت عيني به خصوصي بوده و هر يك از آنها خصوصيت خاصي است در روح انسان و واقعيت عيني هيچكدام از حجابها مانند واقعيت عيني حجاب ديگر نيست و از اين رو توجه به امور ذيل ضروري است: 1. براي خروج از هر حجابي، راه به خصوصي لازم بوده و بايد طريق به خصوصي در پيش گرفته شود و امكان ندارد از همه حجابهاي ظلماني از طريق واحدي نجات پيدا كرد و همچنين اين معني هم امكان ندارد كه در خروج از هر كدام از حجابها طريقي را در پيش گرفت كه غير از طريق مخصوص و تعيين شده در نظام وجود است. مجاهدتهاي علمي و عملي لازم در خروج از حجب ظلماني مجاهدتهاي به خصوصي است كه در نظام وجود و نظام خلقت تعيين شده و حساب شده است. اين مجاهدتها در حقيقت طرق تكويني خروج از حجب ظلماني است و نمي شود تكوين را عوض كرد. 2. قرآن راههاي خروج از حجب ظلماني را كه راههاي تكويني، فطري و تعيين شده در نظام خلقت است دين حنيف اسلام مي داند، {V(روم/30)V} آيات قرآن كريم تنها هدايت الهي را راه تكويني و فطري خروج از حجابهاي ظلماني مي داند، {V(انعام/71، بقره/120)V} و اين راه را محكم ترين رشته اي مي داند كه بايد به آن چنگ زد، {V(لقمان/22)V}. 3. با توجه به دو نكته فوق اذعان خواهيم كرد كه با هر نوع مجاهدت و با هر نوع رياضت نمي شود از حجابهاي ظلماني آن چنان كه بايد، نجات پيدا كرد. با مجاهدتهاي انتخابي و رياضتهاي سليقه اي نمي توان از انواع مختلف حجب ظلماني و از ابعاد و مراتب و ريزه كاريهاي متنوع و بي شمار آن ها نجات يافت. اين قبيل مجاهدتها ممكن است به نظر خيلي سخت هم باشد و تحمل آنها و مداومت بر آنها خيلي هم مشكل باشد ولي مسئله تنها اين نيست كه انسان رياضت بكشد و به سختي بيفتد نحوه مجاهدت و رياضت و كيفيت آن و نوع آن داراي اهميت لازم است. 4. بنابراين، در خروج از همه حجابهاي ظلماني مجاهدتهاي ناقص علمي و عملي نتيجه مطلوب نخواهد داد. زيرا، چنانكه در نكته اوّل گذشت حجابهاي ظلماني يك سلسله واقعيت هاي عيني هستند و براي خروج از هر حجابي راه به خصوصي در خلقت و نظام تكوين از جانب ربوبيّت مقرر گشته و از طريق وحي به انسانها ابلاغ گرديده است. در نتيجه در خروج از همه حجب ظلماني هم علم جامع و كامل به آنچه از طريق وحي ابلاغ گرديده لازم است و هم عمل كامل و همه جانبه به آن. سالك الي الله بايد همه آنها را كه از جانب خداي متعال ابلاغ گرديده به همان نحو كه بيان شده است ياد بگيرد و علم و اطلاع كامل داشته باشد و در تحصيل علم و اطلاع كامل هيچگونه مسامحه و سستي نداشته و در اين راه، مجاهدت پي گير و كامل نموده و در اين مجاهدت كه آن را مجاهدت علمي مي ناميم هر چه مي تواند سعي كند تا طريق الي الله را به خوبي و به نحو صحيح و جامع و به همان صورت كه از جانب خداي متعال ارائه شده است بشناسد. چنانكه حضرت باقر(ع) فرموده اند: {Hالكمال كل الكمال التفقه في الدين...H}؛ {Mكمال يك انسان و نهايت كمال او علم و بصيرت تفقه در دين است M}»، {V(اصول كافي، ج اوّل، باب صفة العلم و فضله و فضل العلماء، حديث 4)V}. و در مرحله دوّم به همه آنچه ارائه شده عمل نموده و صراط مستقيم الي الله را در همه ابعاد آن پيش بگيرد. به هر روي، در سلوك الي الله تبعيت از طريق تعيين شده در نظام تكوين يك ضرورت است و انحراف از آن، انحراف از تكوين مي باشد، {V(در باب رياضت و مجاهدت و ابعاد آن نگا: مقالات همان، صص 73 - 87)V}. {Sهمچو آهن ز آهني بيرنگ شو# در رياضت آينه بي رنگ شوS} {Sخويش را صافي كن از اوصاف خود# تاببيني ذات پاك صاف خودS}